1 stycznia w Kościele katolickim - najstarsze święto maryjne

W uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi, Kościół katolicki ukazuje wiernym Matkę Jezusa, jako najdoskonalsze stworzenie, a zarazem, jako pierwszą z tych, którzy skorzystali z darów Chrystusa.

Dogmat o Bożym Macierzyństwie Najświętszej Maryi Panny jest pierwszym z dogmatów maryjnych. Został zatwierdzono w 431 r. w czasie III Soboru Powszechnego w Efezie. Biskupi jednogłośnie wówczas orzekli, że "nie tylko można, ale należy Maryję nazywać Matką Bożą, Bogurodzicą" (greckie Theotokos).

Podczas soboru potępiono nestorian, według których Maryi przysługuje tylko tytuł Matki Chrystusa (Christotokos), tłumacząc, że Bóg nie może brać swojego początku ze stworzenia - kobiety, która mogła urodzić co najwyżej człowieka, inkarnację boskości, ale nie samego Boga.

Dogmat o Bożym Macierzyństwie Najświętszej Maryi Panny został potwierdzony na kolejnych soborach w Chalcedonie w 451 r. i w Konstantynopolu w latach 553 i 680, oraz w konstytucji papieża Pawła IV przeciwko arianom w 1555 r. Następnie potwierdzono go w wyznaniu wiary Benedykta XIV z 1743 r. oraz w encyklice Piusa XI "Lux veritatis" w 1931 roku.

"Jeśli bowiem Syn Najświętszej Maryi Panny jest Bogiem, to tej, co go porodziła, chyba przysługuje miano Matki Bożej. Jeśli jednak w Jezusie Chrystusie jest osoba i to Boża, musi niewątpliwie Maryja przez wszystkich zwaną być nie tylko rodzicielką człowieka Chrystusa, lecz Bogarodzicą, czyli Theotocos" - napisał papież Pius XI w encyklice "Lux veritatis".

Cytuje on św. Tomasz z Akwinu, który napisał, że "Najświętsza Dziewica z tego powodu, że jest Matką Bożą, posiada pewną godność nieskończoną, pochodzącą z nieskończonego dobra, jakim jest Bóg".

"Najświętsza Dziewica jest Matką Bożą; przeto góruje ponad wszystkimi aniołami, także ponad serafiny i cherubiny. Jest Matką Bożą; posiada zatem takiej miary czystość i świętość, że po Bogu większej świętości wyobrazić sobie nie można, jest Matką Bożą; jakiekolwiek więc któryś z świętych otrzymał przywileje (w zakresie łaski uświęcającej), ona ich przed wszystkimi dostępuje" - wyjaśnił papież cytując jezuitę o. Corneliusa a Lapide.

Pius XI w 1931 r., na pamiątkę 1500. rocznicy soboru w Efezie wprowadził do liturgii Kościoła święto Świętej Bożej Rodzicielki Maryi, wyznaczając datę 11 października. W wyniku reformy liturgicznej w 1969 r. święto podniesiono do rangi uroczystości nakazanych i przeniesiono na 1 stycznia. W związku z tym, wierni zobowiązani są do uczestniczenia tego dnia we mszy św.

Pierwszy dzień Nowego Roku to także ósmy dzień od narodzenia Jezusa. Według prawa żydowskiego każde dziecko płci męskiej powinno zostać obrzezane ósmego dnia po narodzinach. Tego dnia powinno też zostać mu nadane imię. W Ewangelii czytamy, że Maryja z Józefem wypełnili prawo żydowskie np. przynosząc Jezusa do świątyni.

Najważniejszym kościołem poświęconym Maryi jest bazylika Matki Bożej Większej (wł. basilica Papale di Santa Maria Maggiore) w Rzymie. W kościele umieszczono ikonę nazwaną obrazem Matki Boskiej Śnieżnej, stąd jeden z tytułów bazyliki - "Santa Maria della Neve" (Matki Boskiej Śnieżnej) lub "Salus Populi Romani" (Ratunek Ludu Rzymskiego).

Ołtarz główny świątyni osłania baldachim, a pod nim znajdują się relikwie żłobka Jezusa (Sacra Culla), stąd nazwa "Santa Maria ad Presepe". Bazylika znana jest też jako liberiańska, od imienia papieża Liberiusza, za którego czasów rozpoczęto jej wznoszenie. Mozaiki pokrywające ściany nawy głównej i łuk tęczowy bazyliki przedstawiają sceny ze Starego i Nowego Testamentu z Maryją ukazaną jako cesarzowa. (PAP)

mgw/ aszw/